Czy tabletka „dzień po” jest bezpieczna? Gdzie można ją kupić?

Tabletki „dzień po” dzielą się na pigułki zawierające octan uliprystalu (Ulipristal acetate) oraz tabletki z syntetycznym hormonem lewonorgestrelem (Levonorgestrelum). Jak działa antykoncepcja awaryjna? Czy tabletka „dzień po” jest bezpieczna? Odpowiadamy na pytania.

Czym jest tabletka „dzień po” i jak działa?

Tabletka dzień po jest środkiem antykoncepcji awaryjnej, służącym do zapobiegania ciąży w, jak wskazuje nazwa, awaryjnych sytuacjach. Aby uchronić się przed ciążą, należy przyjąć jedną tabletkę „dzień po” jak najszybciej po odbytym stosunku płciowym bez zabezpieczenia [1-3]. 

Działanie tabletki „dzień po” polega na opóźnieniu lub zahamowaniu owulacji, zawarte w pigułkach substancje czynne mogą także powodować zmiany w endometrium oraz zmiany w składzie śluzu macicy, czego efektem jest utrudnienie plemnikom dostania się do komórki jajowej [1, 3]. 

Jak wysoka jest skuteczność tabletki „dzień po”?

Skuteczność tabletek „dzień po” jest dość wysoka. Wiele jednak zależy od [1-3]: 

• czasu, jaki minął od stosunku bez zabezpieczenia do przyjęcia pigułki; 
• rodzaju substancji czynnej zastosowanego w pigułce.

Tabletki „dzień po” z lewonorgestrelem są skuteczne w około 84%, natomiast maksymalny czas na ich zastosowanie wynosi do 72 godzin (3 dni) po stosunku bez zabezpieczenia [4, 5]. 

Tabletki „dzień po” z octanem uliprystalu są skuteczne w aż 98%, a czas na ich przyjęcie wynosi najpóźniej do 120 godzin (5 dni) po odbytym stosunku seksualnym bez zabezpieczenia [6].

Nazwa „dzień po” może być myląca. W rzeczywistości aby uzyskać najwyższą możliwą skuteczność tabletki „dzień po”, wskazane jest przyjęcie pigułki po stosunku najszybciej jak się da. 

Czy tabletka „dzień po” jest bezpieczna?

Tabletka „dzień po” jest ogólnie uważana za bezpieczną dla większości kobiet, pod warunkiem, że jest ona stosowana zgodnie z zaleceniami lekarza. 

W przypadku tabletek zawierających substancję octan uliprystalu, takich jak np. EllaOne, należy przyjąć doustnie jedną pigułkę (30 mg), niezależnie od posiłku, w dowolnym dniu cyklu miesiączkowego [7]. Jeśli w ciągu 3 godzin po przyjęciu preparatu u kobiety wystąpią wymioty, należy przyjąć kolejną tabletkę [7]. 

Tabletkę „dzień po” z lewonorgestrelem, np. Escapelle, należy przyjąć doustnie w ilości jedna sztuka (co odpowiada 1,5 mg substancji czynnej), jak najszybciej po stosunku [8]. Jeśli w ciągu 3 godzin od przyjęcia pigułki doszło do wystąpienia wymiotów, należy natychmiast przyjąć jeszcze jedną tabletkę [8].

Jakie mogą być skutki uboczne tabletki „dzień po”?

Tabletki „dzień po” nie są przeznaczone do regularnego stosowania tak jak inne metody antykoncepcji. Warto być także świadomym możliwych efektów ubocznych tabletki „dzień po”. Należą do nich [1-3]: 

• bóle brzucha; 
• bóle piersi; 
• bóle głowy; 
• nudności;
• plamienie z dróg rodnych; 
• senność;
• wymioty;
• zawroty głowy;
• zmiany w kolejnym cyklu menstruacyjnym (przyspieszenie lub opóźnienie menstruacji, nieregularne krwawienia); 
• zmęczenie.

Zwykle działania niepożądane pigułek „dzień po” są łagodne i mają przejściowy charakter. Według danych literaturowych bóle brzucha zdarzają się u 18% kobiet, które zastosowały tabletki z lewonorgestrelem, natomiast bóle głowy zgłasza około 17% pacjentek [10]. 

Jakie są przeciwwskazania do stosowania tabletki „dzień po”?

Niektóre kobiety nie mogą stosować tabletki „dzień po”. Antykoncepcja awaryjna jest przeciwwskazana, gdy [2, 3]:

• kobieta choruje na ciężką astmę; 
• kobieta choruje na schorzenia jelit, które mogą wpływać negatywnie na wchłanianie leków (np. chorobę Crohna); 
• kobieta jest uczulona na substancje czynne tabletki „dzień po” lub którykolwiek z innych składników pigułki; 
• u kobiety zdiagnozowano zaburzenia czynności wątroby o ciężkim przebiegu; 
• u kobiety zdiagnozowano zapalenie jajowodów. 

Konsultacji z lekarzem przed zastosowaniem  tabletki „dzień po” wymagają sytuacje, takie jak [3, 7, 9]: 

• karmienie piersią (może być wymagane zaprzestanie karmienia piersią);
• podejrzenie ciąży (np. ze względu na opóźniającą się miesiączkę); 
• wystąpienie w przeszłości ciąży pozamacicznej.

W starszych publikacjach jako przeciwwskazanie do stosowania tabletek „dzień po” zawierających lewonorgestrel wymienia się także nieprawidłowe krwawienie z pochwy [10].

Niektóre leki i suplementy ziołowe mogą wchodzić w interakcje z antykoncepcją awaryjną, dlatego, jeśli kobieta przyjmuje na stałe jakiekolwiek leki, także warto skonsultować się z lekarzem przed zastosowaniem tabletki „dzień po”. W szczególności ostrożności wymaga jednoczesne przyjmowanie tabletki „dzień po” i: suplementów diety zawierających dziurawca zwyczajnego (Hypericum perforatum), leków na padaczkę oraz leków przeciwgrzybiczych na bazie gryzeofulwiny [9]. 

Gdzie można kupić tabletkę „dzień po”? 

Tabletkę „dzień po” kupuje się w aptece, farmaceuta wydaje pigułkę na podstawie ważnej recepty wystawionej przez lekarza. Recepta na antykoncepcję awaryjną może zostać wystawiona przez lekarza dowolnej specjalności, nie tylko ginekologa. Można ją uzyskać np. od specjalisty medycyny rodzinnej, zarówno po wizycie w gabinecie lekarza, jak i na odległość, np. po odbyciu konsultacji telefonicznej lub przez Internet.

Źródła: 

1. Cleveland Clinic (2022). Morning-After Pill: Emergency Contraception & Side Effects. [online] Cleveland Clinic. Available at: https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/23386-morning-after-pill [Dostęp: 12.07.2024 r.]

2. Mayo Clinic (2018). Morning-after pill – Mayo Clinic. [online] Mayoclinic.org. Available at: https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/morning-after-pill/about/pac-20394730 [Dostęp: 12.07.2024 r.]

3. Ranganathan, S., Gupta, V. (2023). Postcoital Contraception. [online] PubMed. Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK559157 [Dostęp: 12.07.2024 r.]

4. Vrettakos, C., Bajaj, T. (2021). Levonorgestrel. [online] PubMed. Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK539737 [Dostęp: 12.07.2024 r.]

5. Endler, M., Li, R.H.W., Danielsson, G. (2022). Effect of levonorgestrel emergency contraception on implantation and fertility: A review. Contraception 109: 8-18.

6. Kunci, K., Efektivitas, Darurat Tigor, K., Simanjuntak, P., Sihaloho, R., Batara, I., Sirait (n.d.). The Efficacy of Emergency Contraception to Prevent Pregnancy: A Systematic Review and Meta-Analysis Efektivitas Kontrasepsi Darurat untuk Mencegah Kehamilan: Tinjauan Sistematis dan Meta-Analisis. Indonesian Journal of Obstetrics & Gynecology Science 6(3): 346-354. 

7. Medycyna Praktyczna – Baza Leków (n.d.). EllaOne tabletki – działanie, dawkowanie, cena, refundacja [online] Available at: https://www.mp.pl/pacjent/leki/lek/70128 [Dostęp: 12.07.2024 r.]

8. Medycyna Praktyczna – Baza Leków (n.d.). Escapelle tabletki – działanie, dawkowanie, cena, refundacja [online] Available at: https://www.mp.pl/pacjent/leki/lek/61326 [Dostęp: 12.07.2024 r.]

9. NHS (2024). Who can take the emergency contraceptive pill (morning after pill). [online] Available at: https://www.nhs.uk/contraception/methods-of-contraception/emergency-contraceptive-pill-morning-after-pill/who-can-take-it [Dostęp: 12.07.2024 r.]

10. Emergency contraception. (2003). Paediatrics & Child Health 8(3): 181–183.